Peter Scheele

Een manier om naar d’Artagnan te kijken is naar de militair die in dienst was van zijn koning Lodewijk 14. We zullen daar zo dadelijk twee invalshoeken zien. Een andere manier is naar de romanfiguur die door Alexandre Dumas zo uitbundig is aangekleed met wat feiten en vooral een hoop romantiek. We kennen dat verhaal uit de boeken en uit verschillende films. Leuk vermaak hoor, dat best geëerd mag worden.

Maar toch de militair: Charles de Batz de Castlemore. De ene invalshoek is dat hij een vijand was, net als zijn baas. Vijand van de soevereine Republiek. En aangezien de vaderlandse geschiedenis vooral beschreven is vanuit Hollandse en protestantse optiek, hebben we op school geleerd om hem als vijand te zien. Hadden ze maar weg moeten blijven, die oorlogsmisdadigers. Zulke mensen eer je niet! Dat doen we ook niet met Caesar, Napoleon of Hitler en hun consorten. Hulde aan de onbekende schutter.

De andere invalshoek is die vanuit Maastrichts oogpunt. De katholieke stad die door de Republiek als militaire buffer en als wingewest werd beschouwd. Waar men liever katholiek was dan iets anders. Frans gezag zou de garantie zijn dat de katholieken weer met meer respect behandeld zouden worden. Men bekeek de katholieke koning daarom niet zo vijandig. En men sprak hier al Frans, dat zal ook wel gescheeld hebben. Wel jammer van de schade en de verliezen. Men eert de grootste, vandaag is zijn 350ste sterfdag.

Dat de Maastrichtenaren bang waren voor het oorlogsgeweld lijkt me logisch. Maar toen de Fransen er toch eenmaal waren, viel het eigenlijk allemaal wel mee. Werd toen de bezetting beschouwd als bevrijding, was het meer een zucht van verlichting of maakte het allemaal niet zoveel uit?

Hoe dan ook, uiteindelijk, in 1678, na veel diplomatie en onderhandelen, hield de Zonnekoning bijna niks over. Z’n escapades waren vrijwel voor niks geweest. d’Artagnan was dood. Het land had een hoop mannen verloren en was financieel vrijwel leeggezogen. En Maastricht viel weer onder de Republiek.

Foto’s: Fotocollectie GAM21009, Fotocollectie GAM37481 en PS