Crucifixen
Hoe beeld je iets uit dat je nooit gezien kunt hebben, omdat je toen niet leefde? Een emotie zo groot zoals je maar zelden ziet, misschien zelfs nooit. Zeker in onze tijd waarin ieder pijntje bestreden kan worden met een paracetamolletje tot diepe narcose.
De vijftiende eeuwer had wél voorbeelden en daardoor was de ambachtsman in staat om de ondraaglijkheid zo treffend te verbeelden. We zien afschuwelijke pijn veroorzaakt door bijzonder zware mishandeling, een gemartelde en gekruisigde man. En juist in hout, drie dimensionaal en beschilderd, is het op zeer overtuigende wijze in beeld gebracht. Op alles kon extra nadruk worden gelegd om het beeld te versterken: photoshoppen in hout. Want het moest diepe, diepe indruk maken op de gelovige.
We kijken naar vakmanschap. De voorbeelden zijn houten beelden, sommige beschilderd, in het Bonnefantenmuseum, afdeling oude kunst.
De eerste is een corpus, meer dan levensgroot, met doornenkroon, van Jan van Steffeswert, circa 1510. De grootste doornen zijn verdwenen, ze waren ooit in de gaten gestoken. Lange pieken die de dramatiek flink versterkten.
Nog een Jan van Steffeswert, rond 1505.
Dan de Meester van Elsloo, rond 1520
En van een onbekende maker uit het gebied van de Maas, tussen 1275 en 1300.
Overigens hebben de beelden zelf ook ernstig geleden. Maar ja, ze zijn meer dan 500 jaar oud.
Nog een keer deze crucifix van Jan van Steffeswert, gemaakt rond 1510. De corpus met kruis heeft eeuwenlang gehangen in de kapel van de Nieuwenhof. Op de tekening van Philippe van Gulpen zien we ‘m ook: rechts, achter de eerste pilaar. Het hing er tot 1983.
Nu hangt de corpus in het Bonnefantenmuseum, afdeling oude kunst. Het is vijf jaar in behandeling geweest bij het Limburgs Restauratie Atelier (SRAL). Daar heeft men vastgesteld dat het beeld de afgelopen eeuwen wel twee keer per eeuw in overgeschilderd, in de toen moderne kleuren. Laag voor laag is onderzocht en verwijderd, ook dat is vakmanschap.
Men heeft van iedere kleurlaag een modelletje gemaakt, ze liggen uitgestald in de werkplaats van SRAL in het Bonnefanten. Daar is ook het hele verhaal van de restauratie te lezen. Bijzonder interessant.
Toch vraag ik me nog steeds af hoe de doornenkroon er met grote doornen uit zou zien, ik heb een niet-wetenschappelijke reconstructie gemaakt.